Autologe stamceltransplantatie in MST

Begin jaren 90 werd autologe stamceltransplantatie geïntroduceerd in het oosten van het land. Sinds die jaren heeft de techniek niet stilgestaan. Hematoloog Ron Schaafsma is een van de artsen die deze behandeling naar MST heeft gehaald, zodat patiënten dichtbij huis kunnen worden geholpen.

Autologe stamceltransplantatie dat is een hele mond vol.

“Bij autologe stamceltransplantatie worden de stamcellen van de patiënt zelf gebruikt. De stamcellen worden eerst afgenomen. Om zoveel mogelijk stamcellen te kunnen oogsten, krijgt de patiënt gedurende een paar dagen een groeistof via een onderhuidse injectie toegediend. Vervolgens worden de stamcellen geoogst en ingevroren. Daarna krijg je een hoge dosis chemotherapie en/of bestraling.”

Wanneer wordt autologe stamceltransplantatie ingezet?

“Het is een behandeling die je niet standaard geeft. Autologe stamceltransplantatie maakt het mogelijk om zwaardere chemotherapie te geven om de kanker te behandelen, omdat de transplantatie ervoor zorgt dat het bloed weer herstelt. Zonder autologe  stamceltransplantatie kan het beenmerg niet herstellen van een dergelijke behandeling.”

Heeft u een voorbeeld?

“Er zijn vormen van lymfklierkanker, waarbij ook in een zeer uitgezaaide variant nog steeds kans is op genezing. Je hebt dan alleen een hoeveelheid chemo nodig die zo’n harde klap geeft dat de bloedvorming blijvende schade kan ondervinden. De autologe stamceltransplantatie herstelt deze schade.”

Waarom kiest u niet voor allogeen transplanteren in deze situatie?

“Of je kiest voor autoloog of allogeen is afhankelijk van de ziekte. Het voordeel van een autologe stamceltransplantatie is dat er geen lichaamsvreemde stamcellen in je bloed komen. Hierdoor Ook is de kans op infecties wat kleiner en herstelt je afweersysteem sneller. Het nadeel is dat je eigen stamcellen geen achtergebleven kankercellen opruimen.”

Hoe kom je aan de stamcellen?

“Tot de jaren 90 werden de stamcellen uit beenmerg gehaald. Beenmerg zit in de binnenkant van de botten. Je werd onder narcose gebracht en artsen maakten heel veel kleine gaatjes om de stamcellen op te zuigen (beenmergpuncties). Tegenwoordig kunnen we stamcellen uit bloed halen.”

Maar daar zitten toch geen stamcellen?

“Normaal gesproken niet, maar in de herstelfase na chemotherapie gaat het bloed zich herstellen en verplaatsen de stamcellen zich tijdelijk van het beenmerg naar het bloed. Met een soort centrifuge kunnen we het bloed zuiveren, waarbij de stamcellen worden opgevangen en de overige bloedcellen terug worden gegeven. Dit doe je één of twee dagen achter elkaar en dan heb je voldoende stamcellen. Je kunt het vergelijken met bloed geven bij de bloedbank, alleen lig jelanger aan het apparaat.”

Dat klinkt minder ingrijpend dan beenmergpuncties.

“Zeker. Plus, het zijn rijpere stamcellen en die geven sneller herstel van het afweersysteem. De periode dat je geen afweer hebt tot het moment dat de bloedcellen zijn uitgerijpt, is daardoor veel korter dan toen ze uit het beenmerg werden gezogen. Gemiddeld duurt het twee weken totdat het bloed, na het teruggeven van de stamcellen, is hersteld en je niet meer in isolatie in het ziekenhuis ligt.”

Waarom is isolatie nodig?

“Tussen de chemotherapie en het moment dat de stamcellen zijn teruggegeven en uitgerijpt, heb je geen afweer. Je bent daardoor extreem vatbaar voor infecties.”

Kun je die kans op infecties verkleinen?

“We kunnen preventief steeds meer doen, waardoor de kans op ernstige complicaties klein is. Een mens draagt veel bacteriën bij zich. In een situatie met een normale afweer word je daar niet ziek van, maar na chemotherapie ben je veel kwetsbaarder. Met gerichte antibiotische behandeling kunnen gelukkig veel van deze infecties worden voorkomen. Daarnaast verblijf je in het ziekenhuis na stamceltransplantatie in een speciale kamer met gefilterde, schone lucht. Na herstel van het beenmerg blijf je de eerste maanden thuis toch extra vatbaar voor bepaalde infecties die niet kunnen worden voorkomen door alleen goede hygiëne. Speciale antibiotica gedurende deze maanden zijn van grote waarde gebleken.”

Medische Publieksacademie Twente

Dit interview is gepubliceerd in het magazine dat is uitgebracht naar aanleiding van de Medische Publieksacademie Twente met thema ‘Levensreddende stamceltransplantaties’. MST organiseert jaarlijks meerdere publieksacademies; gratis toegankelijke openbare bijeenkomsten. Specialisten informeren de bezoekers over de werking van steeds een ander deel van het lichaam.

Door deze kennis te delen bevorderen wij de gezondheid in de regio en laten wij u kennismaken met de wereld achter ons ziekenhuis en de zorg die hier geboden wordt. Iedereen met een gezonde interesse in de werking van het menselijk lichaam is welkom.