De impact van gezond leven op het hart
De grootste boosdoener van hart- en vaatziekten is een ongezonde leefstijl. Maar liefst negentig procent van ischemische hartziekten, hartziekten die ontstaan doordat er te weinig bloed naar de hartspier gaat, wordt erdoor veroorzaakt en de rest heeft een erfelijke oorzaak. Cardioloog Frits de Man ziet dus veel mensen in zijn spreekkamer die mooie resultaten kunnen bereiken door gezonder te leven. “En dat geldt niet alleen voor ons, maar een gezondere leefstijl levert voordelen op bij nog veel meer andere ziekten.”
Leefstijlgerelateerde ziekten moeten we bij de basis aanpakken
Frits de Man
Wat is een gezonde leefstijl precies?
“Een gezonde leefstijl bestaat uit een aantal pijlers. Allereerst niet-roken. Stoppen met roken na een hartinfarct betekent maar liefst vijftig procent minder kans op een nieuw incident. Daarnaast is voldoende bewegen belangrijk. Een half uurtje fietsen per dag is al genoeg. Dan gezond eten; vooral vers en onbewerkt voedsel. Probeer de helft van je bord uit groente te laten bestaan, neem weinig koolhydraten en gebruik bij voorkeur volkoren producten. Vermijd suikers en matig inname van vlees en alcohol. Ook goed en voldoende slapen is erg belangrijk om je fit te voelen. En tot slot moet er tijd zijn voor ontspanning, sociale activiteiten en een zinvolle daginvulling.”
Hoe belangrijk is dat?
“Onderzoeken naar leefstijlinterventies laten duidelijke effecten zien, bijvoorbeeld hoe belangrijk stoppen met roken is. En dat geldt niet alleen voor hartziekten, maar denk ook aan diabetes II, nierziekten, leververvetting, perifeer vaatlijden en COPD. Als ik een jonge patiënt met een hartinfarct dotter, kan ik niet voorbij gaan aan de onderliggende oorzaak en alleen op een technische manier de ziekte behandelen. Dat is heel onbevredigend. Zo heeft een stoppen-met-roken advies op dat moment veel effect. In ons hartrevalidatieprogramma besteden we veel aandacht aan een gezonde leefstijl.”
Kun je meer vertellen over hartrevalidatie?
“Ons hartrevalidatieprogramma is bedoeld voor patiënten die bijvoorbeeld een openhartoperatie, een hartinfarct of een dotterbehandeling hebben gehad. Tijdens het traject leren we mensen hoe ze om kunnen gaan met hun hartaandoening. Naast de fysiotherapie worden er workshops gegeven over gezonde voeding door een diëtiste, en over ontspanning en ademhalingstechnieken. Ook is er aandacht voor omgaan met stress en het aanleren van nieuw (gezond) gedrag. Het programma duurt vier maanden, maar we zien dat sommige mensen daarna alsnog vervallen in oude gewoontes. Daarom zijn we nu samen met collega’s in ZGT bezig om te kijken hoe we mensen beter en langer kunnen begeleiden. Ook is er in samenwerking met Pro-F (Fysiotherapie Trifora) de app CureYou ontwikkeld waarmee we hartpatiënten op een interactieve manier van kennis kunnen voorzien, hen op afstand begeleiden en zelfstandig kunnen helpen naar een betere leefstijl.”
Vind je dat er een leefstijlpoli zou moeten komen in het ziekenhuis?
“Dat is een goede en moeilijke vraag. Ik denk dat de meeste zorgprofessionals het er over eens zijn dat we leefstijlgerelateerde ziekten bij de basis moeten aanpakken. Een verwijzing naar de diëtiste is dan te simpel gedacht en meestal niet de oplossing, omdat mensen na een paar kilo’s te zijn afgevallen vaak weer snel uitkomen op of boven hun oude gewicht. Veranderen van gedrag kost meer tijd en begeleiding. Zorgverzekeraars bieden nu leefstijlprogramma’s aan zoals de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). Een GLI duurt twee jaar en bestaat uit groepsbijeenkomsten en individuele contacten. Ik denk dat een dergelijk traject de beste kans biedt op verbetering van leefstijl voor onze patiënten. Of we dit in of buiten het ziekenhuis moeten organiseren, en de bekostiging daarvan, moet nog worden bekeken. En op dit moment volgen enkele verpleegkundigen en fysiotherapeuten binnen de hartrevalidatie de opleiding tot leefstijlcoach. Het mooie van een gezonde leefstijl is dat het goedkoop is. De belangrijkste bijwerkingen: meer energie, beter slapen en minder gezondheidsklachten en stress.”