De bijwerkingen

Stralen hebben hun werking maar ook hun bijwerkingen. Om die inzichtelijk te maken is het belangrijk om twee zaken te onthouden. Ten eerste: stralen werken met vertraging. Ten tweede: stralen werken alleen daar waar ze komen. Wat bedoel ik daarmee? Stralen werken met vertraging: Op het moment dat gestraald wordt merkt u daar eigenlijk niets van. Het is net zoiets als het maken van een röntgenfoto. Slechts een enkel persoon is enkele uren na de bestraling wat misselijk, gelukkig blijft dit in de regel beperkt. Na enkele weken echter kunt u langzaam aan meer last krijgen, en rondom het eind van de bestralingsserie zijn de mogelijke klachten het hevigst. Eén à twee weken na de bestraling zullen de klachten weer afnemen en na één à anderhalve maand is het in de regel weer allemaal rustig geworden.

Welke bijwerkingen
Wat zijn dan die bijwerkingen? Zoals ik al zei: stralen werken alleen daar waar ze komen. U wordt bestraald op een gebied in de borstkas dus daar is de werking en daar zijn ook de bijwerkingen. U wordt er dus niet kaal van. Stralen gaan overal doorheen. Wat kunnen zij allemaal tegenkomen als u bestraald wordt? Ten eerste de huid: die kan iets rood worden en misschien een beetje gaan jeuken. Vervolgens wat botten en spieren: daar zien we eigenlijk geen problemen van. Ook van het hart en de grote bloedvaten zien we tijdens de bestraling weinig problemen.

De meeste last hebben de meeste patiënten van de slokdarm. De slokdarm vindt het niet lekker om bestraald te worden en het zakken van het voedsel en eventueel drinken kan in de loop van de bestraling pijnlijk worden. Veel patiënten beschrijven dat het voelt als een zuurtje zonder te kauwen door te slikken. Indien dat optreedt, moet u dat even melden. U krijgt dan adviezen over de voeding en medicatie om de klachten te verzachten.

Wat de longen betreft kan er een droge hoest optreden. Van het ruggenmerg zien wij weinig problemen tijdens de bestraling. Een bestralingsbehandeling is wel een vermoeiende behandeling. Ten eerste moet u natuurlijk een heel aantal keren op en neer naar het ziekenhuis komen, uw hele dag wordt als het ware gepland rond de bestralingsafspraak en verder kost de bestraling zelf ook nog energie van u. Sommige mensen kunnen ook wat misselijk worden, dat is in het bijzonder het geval als de tumor laag in de longen bij het middenrif gelegen is. Al met al is het een bestraling die best pittig kan zijn, maar over het algemeen wel goed verdragen wordt.

Late klachten
Buiten deze bijwerkingen die tijdens en kort na de bestraling optreden, hebben stralen ook bijwerkingen die pas maanden tot jaren later duidelijk worden. Deze hebben veel minder de neiging om over te gaan. U kunt dit zien als een soort van littekenvorming. De huid kan wat donkerder van kleur worden en het vetweefsel kan wat vaster aanvoelen. Een enkele keer zien wij dat de slokdarm wat nauwer wordt en dan opgerekt moet worden. Het meest beducht zijn wij op de bijwerkingen van de longen en het ruggenmerg. Als namelijk een groot gedeelte van de longen een hoge dosis bestraling krijgt dan neemt het risico op kortademigheid op de lange termijn aanzienlijk toe. Ook voor het ruggenmerg geldt dat bij een te hoge dosis straling het risico op ernstige bijwerkingen te groot wordt. Hierdoor komt het wel eens voor dat wij mensen wel willen bestralen maar dat het niet op een verantwoorde manier mogelijk is. Dat betekent dat we dan genoodzaakt zijn om de bestralingsdosis te verlagen, of het bestraalde gebied te verkleinen om het risico op bijwerkingen op de lange termijn acceptabel te houden. In het uiterste geval moeten we af zien van bestraling.