“Binnen vijftien minuten draaiden zes OK’s op volle toeren”

Chirurg Ariaan van Walsum blikt terug op de vuurwerkramp

Chirurg Ariaan van Walsum voerde net een routinematige heupoperatie uit, toen het eerste nieuws binnendruppelde. Een assistent die toevallig getuige was van de ramp belde naar de OK-afdeling met de bijna ongeloofwaardige mededeling dat er ‘zeker tweehonderd gewonden aan zaten te komen’. ‘Uiteraard maak je eerst je operatie af en dringt de impact van wat er buiten allemaal gebeurt niet tot je door. Dat komt pas als je de Spoedeisende Hulp binnenloopt en wordt geconfronteerd met al die radeloze mensen’.

Het verhaal van Gaël

Als hij terugdenkt aan de vuurwerkramp is vooral het verhaal van patiënt Gaël de chirurg bijgebleven. ‘Zijn verhaal bepaalde mijn perceptie. Op de OK hoorden we helemaal geen knallen.’ Toen er via de telefoon een melding kwam van een collega die toevallig in de stad liep rond 15.30 uur was Van Walsum op dat moment de enige persoon binnen de Medische Staf die dit nieuws had gehoord. ‘Als een ramp zich voltrekt moet je formeel het ziekenhuis rampen opvang plan in werking brengen en dan een heel proces inrichten. Ik had weinig informatie en moest een binnenbocht nemen. Het leek me zo’n ernstige melding, ik moest meteen het rampenplan in werking stellen.’

Van Walsum nam de lift naar de Spoedeisende Hulp. ‘Daar kwam ik Gaël tegen, dat maakte zoveel indruk. Ik zag met eigen ogen hoe hij naar de OK werd gebracht, met verschrikkelijke buikverwondingen. Het zien van deze 14-jarige jongen maakte veel indruk, hierdoor zag ik direct hoe hevig de vuurwerkramp was.’

De helden op straat

‘Ernstig gewonde patiënten werden spontaan door burgers naar MST gebracht. Taxi’s, brommers, personenauto’s. Ik weet zeker dat er daardoor minder doden zijn gevallen. Echt geweldig. Deze mensen hebben precies gedaan wat op dat moment nodig was. Die zwaargewonde patiënten hadden het wellicht niet kunnen navertellen als ze allemaal via een ambulance moesten komen, want het centrum van Enschede was chaos.’

Ongelofelijk indrukwekkend

Thuis op de bank, diep in de nacht, kreeg Ariaan van Walsum voor het eerst de gelegenheid om in zijn eigen vertrouwde omgeving de hectiek van de rampdag op zich te laten inwerken. ‘Die acuutheid en de massaliteit waren bijzonder. Het is schitterend om te zien hoe de spontane hulpverlening op gang komt. Een rampenplan is op zo’n moment niet meer dan theorie. De praktijk was dat je niemand hoefde te bellen, want men kwam spontaan.’

Groot sociaal vermogen

De zondagmorgen na de ramp stond Van Walsum alweer vroeg aan de operatietafel om te helpen de groep minder acute gewonden te behandelen. Van de zijde van de gewonden die even op hun beurt moesten wachten was daar alle begrip voor. Zelfs daar bleek het sociale vermogen van de mens groter dan gedacht. Het duurde uiteindelijk nog tot donderdag na de ramp voordat de laatste gewonde was geholpen. Veel van deze mensen hadden zich eerst beziggehouden met het terugvinden van verloren gewaande familieleden.

Bovenstaand verhaal is een combinatie van een artikel uit interne personeelskrant De Spectroscoop (mei 2000) en een interview met Van Walsum in mei 2020.