Duizenden jonge Twentenaren kwamen mede dankzij haar ter wereld. Maar daar staan ze gelukkig zelden bij stil. Toch was het gynaecoloog Ellen Everhardt die hun verlossing inleidde. Zelfs na 32 jaar is een geboorte voor haar nog geen routine. “Als je beseft wat voor life-event het is, blijft dit werk plezierig.” Op 31 december gaat ze met pensioen.
Everhardt rekent voor dat ze in de beginjaren van haar carrière in ziekenhuis Stadsmaten en later MST meer dan 300 bevallingen per jaar deed. Een hoog aantal, in vergelijking met de huidige tijd. De laatste tien jaar ligt het gemiddelde per arts namelijk op 160, in de jaren 80 was dat bijna het dubbele. Dat kwam ook omdat het toenmalige ziekenhuis Stadsmaten nog maar drie gynaecologen in dienst had.
Zusters
Ellen Everhardt was er niet zomaar één uit het trio. Ze was de eerste vrouwelijke arts in het Enschedese ziekenhuis. Dat tot dan toe alleen ‘zusters’ op de werkvloer kende. De vraag of ze haar accepteerden, beantwoordt Everhardt diplomatiek. “Het was wennen”, lacht ze minzaam.
“Dokters waren niet gewend dat een vrouw op gelijk niveau met hen sprak. Toch had ik één groot geluk; vrouwelijke patiënten waren juist heel blij met mij. Eindelijk een seksegenoot. Mijn spreekuren liepen de eerste twee maanden volledig vol met vrouwen die zich tot dan toe minder goed begrepen voelden. Ze wilden hun verhaal nogmaals kwijt, maar nu aan mij.”
Reizen
Die onvoorziene populariteit deed het ziekenhuis beseffen dat een vrouw als medisch specialist een novum was waarmee het goede sier kon maken. Everhardt zelf besloot na twee maanden echter voor een andere invulling van haar tijd. “Ik was niet voor niets naar deze regio gekomen. In Arnhem had ik geleerd om vruchtwaterpuncties en vlokkentesten te doen. In Twente en de Achterhoek gebeurde dat tot dan toe nog niet. Vrouwen moesten voor die onderzoeken ver reizen. Ik vond dat ongewenst.”
Ellen Everhardt zag het als een uitdaging om de onderzoeken naar de regio te halen. Ze maakte afspraken met de ziekenhuizen in Utrecht en Groningen. Zwangeren die in aanmerking kwamen voor zo’n onderzoek vanwege een risico op een ziek of gehandicapt kind, konden voortaan in Stadsmaten terecht. “De laboratoria elders deden de test. Maar de uitslag werd hier meegedeeld. Een grote service. We waren blij dat we die voortaan konden bieden.”
Pionier
Er is meer waar Everhardt trots op kan zijn, nu ze na 32 jaar officieel met pensioen gaat. De Enschedese toonde zich meermalen pionier in haar vakgebied. Zo was ze jaren voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Uit hoofde van die functie maakte ze deel uit van de door de minister van VWS ingestelde landelijke stuurgroep die de babysterfte in Nederland moest terugdringen.
“Ons land stond in Europa op de drie na laatste plaats waar het ging om babysterfte. Geen goede score”, kijkt de gynaecoloog erop terug. De stuurgroep waar ze deel vanuit maakte, liet binnen vakgeledingen van zich spreken. Ze kwam met de volgende aanbeveling: Elk ziekenhuis moet 24/7 een medisch team paraat hebben staan voor vrouwen in barensnood.
Everhardt: “Dat was toen echt spectaculair. En achteraf kunnen we de conclusie trekken dat het advies voor een ommezwaai in Nederland heeft gezorgd. We zetten de hele boel op scherp. Er kwam een discussie op gang. Besloten werd om al bij 41 weken een zwangerschap in te leiden. Eerder was dat 42 weken. De overtijdsterfte daalde. Ook het aantal echo’s bij zwangeren is toegenomen.”
Glazen Huis
Zelfs bij haar eigen collega’s voelde een meerderheid aanvankelijk niets voor die 24/7 dienst. Het kantelpunt kwam pas in 2012. “Dat hield verband met het Glazen Huis, toen in Enschede. Het doel waarvoor Serious Request inzamelde, was ook babysterfte. We hebben toen voorzitter Giel Bos van het College Perinatale Zorg hier een lezing laten houden. Een grote naam. En wat we beoogden, lukte toen. MST besloot op vrijwillige basis alsnog tot uitvoering van de aanbeveling.”
Ellen Everhardt stak met succes haar nek uit. Dat deed ze een paar jaar later opnieuw toen de farmaceutische industrie vaginale matjes introduceerde om te gebruiken bij operaties tegen verzakkingen. Everhardt: “De industrie wilde verkopen. In bijna alle ziekenhuizen lukte dat. Behalve in Enschede. Ik ben daar dwars voor gaan liggen. Mijn argument? We zijn zo vaak meegegaan met de commercie. Denk aan het geneesmiddel Softenon. Daarvan bleek pas later dat dit ernstige afwijkingen tot gevolg had. De matjes zorgden, zo bleek later ook, voor ernstige complicaties. Geen seks meer kunnen hebben, hevige pijn en incontinentie waren enkele klachten. Ik ben ongelooflijk blij dat we toen onze poot stijf hebben gehouden.”
Baarmoeder
Incontinentie en verzakkingen zijn thema’s binnen het speciale aandachtsgebied van Ellen Everhardt. Ook nu is het onderwerp nog actueel, vertelt ze. De maatschap gynaecologen binnen MST doet mee in een landelijk onderzoek dat zich richt op verwijdering van de baarmoeder bij verzakkingen. Everhardt vindt dat te snel voor die operatie wordt gekozen. “Er zijn aanwijzingen dat het beter is om het niet te doen. De baarmoeder is steunpunt in het bekken en heeft dus een belangrijke functie. We doen onderzoek naar een betere operatie bij deze klacht.”
Everhardt gaat de uitkomst zelf niet meer meemaken, want ze vertrekt bij MST. Maar ze blijft de ontwikkelingen volgen, zoveel staat vast. De betrokkenheid is te groot. Over haar afscheid zegt ze: “Ik ga in volle vaart op het eind af. Je hoort weleens dat mensen afbouwen, maar dat ken ik niet. Ik zie wel wat er straks gebeurt.” Everhardt heeft laatst haar herregistratie voor opnieuw vijf jaar geregeld, zodat ze altijd nog waarnemer kan worden. Of arts in het buitenland. Ze sluit niets uit.
Bron: Tubantia