Zelfmanagement interventies bieden uitkomst voor mensen met COPD
Van ziekte en zorg naar gezondheid en zelfregie, dat staat centraal. Sinds 1999 is een onderzoeksgroep van de afdeling Longgeneeskunde uit MST bezig met onderzoek naar zelfmanagement bij mensen met COPD, waarvan de laatste 13 jaar in samenwerking met de Universiteit Twente. Recent is er een literatuuronderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit en veiligheid van verschillende zelfmanagement interventies bij COPD. Zelfmanagement interventies hebben invloed op de gezondheid en het welzijn van mensen met COPD gedurende het hele ziekteproces. “We zien dat mensen met COPD een betere kwaliteit van leven ontwikkelen en een kleinere kans hebben op een ziekenhuisopname door COPD als zij deelnemen aan een zelfmanagement interventie,” vertelt Jade Schrijver, onderzoekster binnen het team en aangesloten bij zowel MST als de Universiteit Twente.
Wat is COPD?
COPD is een chronische longziekte waarbij de longen onomkeerbaar beschadigd zijn. Mensen met COPD hebben vaak te maken met klachten, zoals kortademigheid, hoesten, verhoogde slijmproductie, vermoeidheid, angst en depressie. Het aantal mensen met COPD neemt steeds verder toe. Daarbij is er ook meer aandacht voor zelfmanagement. Bij zelfmanagement heeft een persoon met COPD een actieve rol en eigen verantwoordelijkheid in de behandeling, in overleg met de zorgverlener. Dit sluit aan op de moderne zorg die MST wil bieden, het centraal stellen van de mens met een chronische ziekte en de samenwerking met de zorgverlener.
Zelfmanagement bij COPD
Het omgaan met de ziekte COPD is vaak complex en kan lastig zijn voor mensen met COPD door onder andere het onvoorspelbare ziekteverloop, het opspelen van wisselende klachten en in veel gevallen de aanwezigheid van andere chronische aandoeningen, zoals diabetes of hartfalen. “Zelfmanagement interventies worden gezien als een belangrijk onderdeel binnen de COPD zorg,” zegt Jade. “De interventies hebben als doel om mensen vaardigheden te laten ontwikkelen en de zelfredzaamheid te versterken om de ziekte zelf te kunnen managen. Natuurlijk kan je niet verwachten dat iemand van de één op de andere dag stopt met roken, een gezond eetpatroon heeft of weet welke behandeling te starten als de klachten verergeren. Daar kan een interventie met behulp van scholing en ondersteuning op maat bij helpen, zodat dit leidt tot een positieve gedragsverandering.” Een zelfmanagement interventie bevat idealiter meerdere componenten, bijvoorbeeld gericht op stoppen met roken, beweging, gezonde voeding, herkennen en zelf-behandelen van longaanvallen en correct gebruik van medicijnen. Afhankelijk van de behoeften en het ziekteproces van de persoon kan een programma op maat worden gemaakt.
Wat is er onderzocht?
“We hebben in ons literatuuronderzoek 27 studies opgenomen die zelfmanagement interventies voor mensen met COPD vergeleken met het krijgen van reguliere zorg,” begint Jade. “We hebben deze studies vervolgens beoordeeld op kwaliteit en de resultaten van de studies met elkaar vergeleken, samengevat en in een wetenschappelijk artikel beschreven.”
De uitkomsten liegen er niet om. Mensen die deelnemen aan een COPD zelfmanagement interventie hebben over het algemeen een betere kwaliteit van leven, een kleinere kans op een ziekenhuisopname door COPD, minder bezoeken aan de spoedeisende hulp, een beter uithoudingsvermogen en minder angst en depressie. “We vonden daarnaast geen verhoogd risico op sterfte, een gegeven dat de veiligheid van de interventies bekrachtigt”, vertelt Jade. De resultaten en aanbevelingen van ons literatuuronderzoek zijn erg waardevol, omdat deze verdere ontwikkeling van de zorg en onderzoek op het gebied van COPD zelfmanagement interventies kunnen sturen.