Trigeminusneuralgie (aangezichtspijn)
Trigenminusneuralgie of aangezichtspijn is een aandoening waarbij de patiënten last hebben van typische kortdurende pijnscheuten in het aangezicht.
De nervus trigeminus of 5e hersenzenuw is verantwoordelijk voor het gevoel in het aangezicht. Ieder mens heeft er twee, voor de linker en rechter zijde van het gelaat. De zenuw ontspringt uit de hersenstam en loopt over de schedelbasis, waarbij er ter plaatse van een zenuwknoop (het ganglion van Gasser) een verdeling in 3 takken is. De 1e tak verzorgt het gevoel van het voorhoofd en de ogen. De 2e tak verzorgt het middenstuk van het gelaat, dat wil zeggen de wang, de neus, maar ook inwendig de bovenkaak, het bovengebit en de neusbijholten. De 3e tak is verantwoordelijk voor het gevoel in de onderkaak, het ondergebit, de tong en de kin. De 3e tak heeft naast gevoelsvezels ook motorische vezels voor de aansturing van de kauwspier.
Schematische tekening van het beloop van de nervus trigeminus, die uit de hersenstam (pons) ontspringt en dan overgaat in een zenuwknoop, het ganglion van Gasser. Vervolgens splitst de zenuw zich in 3 takken, waarvan er elk een deel van het gelaat verzorgt. Bij de hersenstam is te zien hoe een slinger in een slagader tegen de zenuw aan kan liggen.
Ontstaanswijze van trigeminusneuralgie
De klachten van trigeminusneuralgie bestaan uit het optreden van aanvalsgewijze pijn in een gedeelte van het gelaat, aan één zijde. Als de pijn wordt gevoeld in het voorhoofd, dan betreft het de 1e tak van de nervus trigeminus. Bevindt de pijn zich in de bovenkaak, de neusvleugel of de bovenlip, dan gaat het om de 2e tak. Bij pijn in de onderkaak, onderlip of tong zit het probleem in de 3e tak. Tussen de pijnaanvallen door zijn de patiënten meestal geheel vrij van pijn en is het gevoel normaal. De pijn kan worden opgewekt door kou, waardoor sommigen een gedeelte van hun gezicht bedekken als ze in het koude jaargetijde buitenshuis moeten gaan. Ook kan de pijn worden opgewekt door bewegingen in het gelaat, zoals praten, kauwen en slikken, waardoor de mensen soms niet durven te eten of te spreken in een periode dat ze veel last hebben. Verder kan de pijn worden opgewekt door het aanraken van een bepaalde plek in het betrokken gebied, zoals bij het scheren (trigger point). Zo’n trigger point is bijvoorbeeld de neusvleugel (2e tak) of zijkant van de tong (3e tak).
Symptomen
De neurochirurg Peter Jannetta heeft aangetoond dat een trigeminusneuralgie kan worden veroorzaakt doordat de nervus trigeminus wordt geïrriteerd door een kronkel van een nabijgelegen (slag)ader. De voortdurende druk van het bloedvat tegen de zenuw heeft dan veranderingen teweeggebracht in de geleiding van de zenuwvezels. Hierdoor is de zenuw abnormaal gevoelig geworden en kunnen geringe prikkels uit het gelaat heftige pijnscheuten veroorzaken. Deze theorie wordt gesteund door de goede resultaten van de behandeling die er op gericht is om het directe contact van de slagader met de zenuw op te heffen (Jannetta procedure). In zeldzame gevallen is er sprake van een andere oorzaak, zoals multiple sclerose of een gezwel. Een MRI kan hier uitsluitsel over geven.