Mogelijkheden voor initiëren en/of uitvoeren van onderzoek

Er zijn binnen MST verschillende invalshoeken om als verpleegkundige, paramedicus of student binnen deze disciplines onderzoek te gaan doen en/of er een bijdrage aan te leveren:

1. Best Practice Unit (BPU). Binnen een BPU wordt gewerkt volgens Best Practices. Dit betekent dat de zorgverlening meetbaar wordt verbeterd door middel van het aanpassen en ontwikkelen van ideeën, strategieën en methoden volgens de laatste stand van kennis. Verpleegkundigen en paramedici werken op basis van een verbeteridee aan een, volgens wetenschappelijke standaarden, zelf geformuleerde onderzoeksvraag. Hierbij wordt gezocht naar de laatste stand van wetenschappelijke kennis op het gekozen onderwerp of naar Best Practices. De BPU opleiding kan gevolgd worden bij Saxion. Meer informatie vindt u op de intranetgroep “excellente zorg BPU”.
2. Onderzoeksstage. Verpleegkundigen en paramedici kunnen voorstellen voor onderzoeksprojecten indienen bij hogescholen en universiteiten. Studenten voeren het onderzoek in het kader van hun afstudeerproject of onderzoeksstage uit (vaak gedurende half jaar of jaar). Er zijn o.a. samenwerkingsverbanden met Saxion, HAN en Universiteit Twente.
3. Bijdrage leveren aan wetenschappelijk onderzoek van medisch – of verpleegkundig specialist. Verpleegkundigen en paramedici kunnen op verzoek van verpleegkundig- of medisch specialisten worden ingezet om een bijdrage te leveren binnen hun onderzoek.

Procedure rondom aanmelding van onderzoek

In MST wordt er door verpleegkundigen en paramedici veel onderzoek uitgevoerd. De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor ál het wetenschappelijk onderzoek dat in MST wordt uitgevoerd. Dit geldt voor zowel onderzoek dat onder de Wet Medisch Wetenschappelijk onderzoek met mensen valt (WMO-plichtig) als de niet-WMO plichtige studies.

WMO-plichtig?

Een onderzoek is WMO-plichtig indien voldaan wordt aan de volgende twee criteria:

1. onderzoek heeft medisch wetenschappelijk doelstelling;
2. er zijn proefpersonen die (belastende) handelingen of gedragingen krijgen opgelegd.

Meer informatie hierover vindt u op de pagina van ‘Onderzoek indienen en uitvoeren’. Als er sprake is van WMO-plichtig onderzoek, dient er een hoofdtoetsing door een erkende METC plaats te vinden én dient de RvB goedkeuring gevraagd te worden voor lokale uitvoerbaarheid. Hiervoor dienen de procedures ‘METC toetsing’ en ‘lokale uitvoerbaarheid’ gevolgd te worden. Bij twijfel of een studie wel of niet WMO-plichtig is, kunt u contact opnemen met het wetenschapsbureau (nietwmo@mst.nl) voor advies.

Niet WMO-plichtig?

Als niet voldaan wordt aan bovengenoemde criteria, dan is er sprake van niet WMO-plichtig onderzoek. Voorbeelden van niet WMO-plichtig onderzoek zijn dataonderzoek aan de hand van een database of patiëntenstatus of het eenmalig invullen van een niet belastende vragenlijst.

Ook niet-WMO plichtig onderzoek dient gemeld te worden bij het wetenschapsbureau. In sommige gevallen dient goedkeuring aan de Raad van Bestuur gevraagd te worden. Meer informatie hierover en over de te volgen procedure vindt u onder ‘niet WMO-plichtig onderzoek’.

Onderzoeksprotocol

Indien goedkeuring van de Raad van Bestuur verkregen dient te worden, dient meestal een onderzoeksprotocol ingeleverd te worden bij het wetenschapsbureau MST. U wordt geadviseerd om de templates te gebruiken die hiervoor zijn opgesteld. Let op: voor WMO-plichtig en niet WMO-plichtig onderzoek gelden aparte templates!

Wel of geen toestemming van patiënt nodig?

Als er onderzoek met patiënten gedaan wordt, moet er in principe altijd toestemming gevraagd worden. Bij dossieronderzoek kan het zijn dat dit onmogelijk is of een onevenredige inspanning kost. In dat geval mag zonder toestemming van de patiënt onderzoek gedaan worden, mits het onderzoek een algemeen belang dient én er sprake is van een behandelrelatie met de patiënt.

Hoe kom ik aan geschikte proefpersonen?

Indien het onderzoek betreft met collega’s of specialisten (bijv. interviews, vragenlijsten), dan mogen deze door de onderzoeker zelf benaderd worden. Uiteraard dient wel om toestemming gevraagd te worden. Indien het onderzoek betreft met patiënten (bijv. interviews, vragenlijsten, interventie) dan dienen deze benaderd te worden door de behandelaar. Een onderzoeker die geen behandelrelatie met de patiënt heeft, mag immers niet in de patiëntenstatus kijken (maar wel nadat toestemming van de patiënt verkregen is).

Toestemming verkrijgen van patiënt

Om toestemming te krijgen van een patiënt, dient de patiënt informatie over het onderzoek te verkrijgen (mondeling en schriftelijk) en een toestemmingsverklaring te tekenen. Hiervoor zijn verschillende templates opgesteld (zie onze website). Let bij het tekenen van de toestemmingsverklaring op het volgende:

• Laat de patiënt zelf het formulier invullen
• Teken altijd samen met de patiënt (eerst patiënt, dan onderzoeker)
• Geef een kopie mee aan de patiënt
• Bewaar de originele getekende toestemmingsverklaring in een afgesloten kast (alleen toegankelijk voor betrokkenen)
• Noteer in het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) dat patiënt deelneemt aan het onderzoek

Verwerking van onderzoeksgegevens

Probeer waar mogelijk gegevens anoniem te verwerken. Dit betekent dat de verzamelde gegevens op geen enkele wijze meer te herleiden zijn tot de persoon. Als dit niet mogelijk is (omdat je voor het onderzoek moet kunnen achterhalen wie de patiënt was), werk dan met een gecodeerde dataset. Hierbij wordt de patiënten een studienummer gegeven. Dit is een fictief nummer, bijvoorbeeld gebaseerd op volgorde van inclusie (p01, p02, p03, etc.). Gebruik géén geboortedatum, initialen of ziekenhuisnummer. Deze zijn (in combinatie met andere informatie) te herleiden tot een persoon. Maak een aparte lijst met het studienummer gekoppeld aan de naam. Sla dit bestand apart op en zorg dat enkel de betrokkenen van het onderzoek erbij kunnen.

Toegang tot en opslag van onderzoeksgegevens

• Digitale onderzoeksdata dienen beveiligd opgeslagen te worden, bij voorkeur op een MST netwerkschijf. Het verzamelen van patiëntgegevens op een onbeveiligde USB-stick of laptop is dus ontoelaatbaar! Beperk de toegang tot de digitale data tot diegenen die daar in het kader van het onderzoek toegang toe nodig hebben.
• Papieren onderzoeksdata dienen in een afgesloten kast bewaard te worden, alleen toegankelijk voor de onderzoeker(s).
• Beperk het transporteren van onderzoeksdata buiten de (digitale) muren van het MST tot het hoogstnoodzakelijke. Toestemmingsformulieren en de codelijst (met patiëntencodes en namen van patiënten) blijven in het ziekenhuis.

In de Verpleegkundige Kennisbank zijn PICO’s en CATS opgenomen (geschreven door verpleegkundigen van MST), alsmede eindproducten (eindverslag, presentatie en/of poster) van afgeronde BPU projecten.

De Verpleegkundige Kennisbank is te vinden via de website van de bibliotheek.