Nierstenen
Nierstenen zijn steenvormige afwijkingen, die in het nierbekken ontstaan. Ieder mens maakt regelmatig stenen aan in de vorm van gruis. Dit niergruis geeft echter bijna nooit problemen, doordat die hele kleine steentjes gemakkelijk en ongemerkt met de urine het lichaam verlaten.
Ontstaan van nierstenen
Een niersteen ontstaat meestal bovenin de nier. Als de steen losraakt, voert deze met de urinestroom mee naar beneden totdat deze wordt uitgeplast.De nieren zorgen voor reiniging van het bloed. De afvalstoffen daarvan blijven achter in de nieren in de vorm van urine. De urine komt via het nierbekken en de urineleiders in de blaas terecht. Klachten door nierstenen ontstaan meestal als ze onderweg naar de blaas vast komen te zitten.
Voorkomen van nierstenen
Algemene adviezen voor het voorkomen van nierstenen zijn:
- Ga meer drinken tot de urineproductie is opgevoerd tot minimaal 2 liter per 24 uur: veel drinken verdunt de urine. (de concentratie van zouten neemt dus af, de oververzadiging wordt minder. Dit vermindert de kans op neerslag van zouten (= steenvorming). Urine is het meest oververzadigd na de maaltijden en ’s nachts. Drink daarom juist extra rond de maaltijd en voor het slapen. Streef er naar ten minste de helft van de vochtinname te laten bestaan uit (kraan of mineraal) water, de rest uit caloriearme dranken.
- Vermijdt ijsthee of sterke thee zonder melk omdat dit veel oxaalzuur bevat. Een drinkadvies geldt niet in een periode van steenpassage gepaard gaande met kolieken. Andere voedingsmiddelen rijk aan oxaalzuur zijn koffie, chocola, spinazie en rabarber.
- Ga ‘gezond’ eten. Beperk de overdaad aan dierlijk eiwit en zout uit ons westerse dieet.
- Streef naar een normale calciuminname (bij een tekort aan calcium in de darm wordt het in ons dieet altijd aanwezige vrije oxaalzuur niet gebonden en dat leidt tot een sterke toename van de absorptie uit de darm van oxaalzuur. Dit resulteert vervolgens in een verhoogde oxaalzuurconcentratie in de urine. Deze stijging van oxaalzuur heeft een veel sterker (nadelig) effect op de oververzadiging voor calciumoxalaat dan de relatief beperkte daling van de calciumconcentratie. Bovendien kan een langdurig gehouden calciumbeperkt dieet leiden tot osteoporose)
Pijn
Een vastzittende steen kan een felle krampachtige pijn veroorzaken. Dit kan gepaard gaan met bewegingsdrang (niet stil kunnen zitten) en misselijkheid. Dit wordt ook wel koliekpijn genoemd.Vaak zit er ook bloed in de urine.Als er ook sprake is van koorts dan is het waarschijnlijk dat er een sprake is van een (ernstige) infectie door de vastzittende steen. Daarom worden patiënten met nierstenen die ook koorts en algemene ziekte verschijnselen hebben snel behandeld.
Soms is er een specifieke oorzaak aan te wijzen, zoals een zeer eiwitrijk dieet, een infectie van de urinewegen, een specifieke afwijking of ziekte (bijvoorbeeld de ziekte van Crohn), en de inname van bepaalde geneesmiddelen. In de meeste gevallen is er echter geen duidelijk aanwijsbare oorzaak voor nierstenen.
Uitplassen of operatie
De meest voorkomende stenen zijn klein en stenen kleiner dan 5 mm worden meestal spontaan uitgeplast. Bij deze stenen wordt gekozen voor een afwachtend beleid.Bij ernstige en aanhoudende klachten is het soms noodzakelijk om de steen acuut operatief te verwijderen, soms is een kleine operatie nodig als de steen de nier afsluit. Na de acute fase kan een steen ook vergruisd worden.