Lipkanker
Lipkanker valt in principe onder mondholtekanker.
Mondholtekanker is vaak slijmvlieskanker (plaveiselcelcarcinoom), meestal uitgaande van de tong en mondbodem, en veel minder vaak van de overige delen van de mond. Tumoren op de lip bevinden zich vrijwel altijd op de onderlip.
Voorkomen
Lipkanker komt in Nederland voor bij 1,3 op de 100.000 mensen per jaar en is in 95% van de gevallen gelokaliseerd in de onderlip. De kans op het ontwikkeling van een lipcarcinoom neemt toe naarmate mensen ouder worden. De tumor treedt zelden op beneden het veertigste levensjaar.
Zoals ook voor huidkanker geldt, vergroot langdurige blootstelling aan zonlicht en andere weersinvloeden de kans op het ontstaan van lipkanker (landbouwers, zeevarenden). Lipkanker komt vooral bij oudere, blanke mannen voor. Uit het feit dat de onderlip meer aan deze invloeden is blootgesteld dan de bovenlip, kan de voorkeurslokalisatie van onderlip worden verklaard. Het roken van pijp, sigaren of sigaretten lijkt in de etiologie een minder belangrijke rol te spelen.
Symptomen en klachten
Het beginstadium van een lipcarcinoom wordt gekenmerkt door een terugkerend blaartje, een oppervlakkig zweertje, kloven of korstjes die niet willen genezen. Ook is het mogelijk dat reeds langer bestaand abnormaal epitheel (bovenste laag van de huid en slijmvliezen) of een leukoplakie (witte verkleuring) van de lip verandert. Mensen die dit gehad hebben moeten de rest van hun leven zonlicht vermijden of de lippen extra beschermen met een zonnebrandcreme met een hoge UV-factor en zich bij wondjes direct melden.
Een kwaadaardige tumor uitgaande van het lippenrood is vrijwel altijd een plaveiselcelcarcinoom. Uitzaaiing via de lymfevaten treedt op in 6 tot 10% van de gevallen. Uitzaaiing naar organen (bijv. longen of lever) of skelet wordt zelden gezien. Kanker van de onderlip kan zich over de gehele lip uitbreiden, ingroeien in de kringspier rond de mond en zo via de zenuw de onderkaak bereiken (men noemt dit perineurale groei).
Behandeling lipkanker
Zowel radiotherapie als chirurgie komen als curatieve behandelingsmethoden in aanmerking. Factoren als voorkeur van de patiënt, leeftijd, lokalisatie, uitbreiding, uitzaaiing en functionaliteit spelen hierbij een rol.
Bij aanwezigheid van uitzaaiingen in de halsklieren is een halsklierdissectie aangewezen, eventueel gecombineerd met een resectie van een deel van de onderkaak als de uitzaaiingen aan de onderkaak zijn gefixeerd. Zeker wanneer de uitzaaiingen groter zijn dan 3 cm of multipel voorkomen, is ook postoperatieve radiotherapie geïndiceerd.
Vervolg en nazorg
Patiënten die voor een lipcarcinoom zijn behandeld, moeten in principe levenslang onder controle blijven, zeker wanneer zij tot een high-risk-groep behoren. Dit zijn mensen waarvan de huid veel in aanraking is gekomen met zonlicht. Overigens lijkt, hoewel in mindere mate, ook roken de kans op lipkanker te vergroten. Hoewel uitzaaiingen via de lymfklieren zich in de meerderheid van de gevallen binnen twee jaar na behandeling van de primaire tumor laten zien, bestaat niet alleen een verhoogde kans op een tweede primaire tumor van de lip, maar ook van de mondholte, het slijmvlies van de bovenste adem- en voedingsweg of de long.